Informacje dla pielęgniarek i położnych, cudzoziemek

Treść

Przewodnik

Przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarce lub położnej

niebędącej obywatelem jednego z państw członkowskich Unii

Europejskiej, zamierzających wykonywać zawód na terytorium

Rzeczpospolitej Polskiej

Warszawa, styczeń 2012 r. 

I. Kryteria przyznania prawa wykonywania zawodu

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (t. j. Dz. U. Nr 174, poz. 1039) okręgowa rada pielęgniarek i położnych właściwa ze względu na miejsce przyszłego wykonywania zawodu, może przyznać prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej na stałe lub na czas określony, cudzoziemcowi, który:

1) posiada zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej,

2) włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej,

3) przedstawi zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki, położnej na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym dotychczas wykonywał zawód,

4) przedstawi zaświadczenie odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu,

5) posiada świadectwo ukończenia szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych bądź uzyskane w innym państwie świadectwo uznane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne ze świadectwem ukończenia takiej szkoły, zgodnie z odrębnymi przepisami, pod warunkiem że spełnia minimalne wymogi kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej,

6) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

7) posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu pielęgniarki lub wykonywanie zawodu położnej,

8) odbył roczny staż adaptacyjny we wskazanym podmiocie leczniczym,

9) wykazuje nienaganną postawę etyczną.

Wymagane dokumenty:

Cudzoziemiec zamierzający wykonywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zawód pielęgniarki lub położnej, powinien przedstawić  okręgowej radzie pielęgniarek i położnych następujące dokumenty:

- wniosek o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej i wpis do rejestru pielęgniarek i położnych,

-  kopię karty pobytu,

- zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki lub położnej na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym dotychczas wykonywał zawód,

- dokument poświadczający znajomość języka polskiego w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej,

- zaświadczenie odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu,

- * świadectwo ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej lub odpowiednio polskiej szkoły położnych, bądź

   * uzyskane w innym państwie świadectwo uznane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne wraz z zaświadczeniem o uznaniu świadectwa za równorzędne,

- oświadczenie wnioskodawcy o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych,

- zaświadczenie lekarskie potwierdzające stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu pielęgniarki lub wykonywanie zawodu położnej,

- 2 zdjęcia o wymiarach 24x28 mm.

1. Zezwolenie na osiedlenie się

Z uwagi na zmiany w przepisach prawnych, zgodnie z ustawą z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.) w chwili obecnej nie istnieje instytucja zezwolenia na pobyt stały. Jednakże, cudzoziemiec winien uzyskać kartę pobytu, która zawiera termin ważności. Kartę pobytu wydaje się cudzoziemcowi, który uzyskał:

1) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony - karta ważna przez okres zezwolenia;

2) zezwolenie na osiedlenie się - karta ważna przez 10 lat;

3) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE – karta ważna 5 lat;

4) status uchodźcy – karta ważna 3 lata;

5) zgodę na pobyt tolerowany – karta ważna 1 rok.

Należy podkreślić iż zgodnie z art. 56 wskazywanej ustawy zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony jest udzielane na okres nie dłuższy niż 2 lata, zezwolenie na czas osiedlenie się oraz zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE są wydawane na czas nieoznaczony. Natomiast karta pobytu, w okresie jej ważności, potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnia,

wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.

Z uwagi na powyższe nie istnieją przeszkody wydania prawa wykonywania zawodu na czas nieokreślony w przypadku osób posiadających ważną kartę pobytu wydana na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego. W pozostałych przypadkach, maksymalne ramy czasowe ważności prawa wykonywania zawodu będzie określała ważność Karty Pobytu.

2. Znajomość języka polskiego

Pielęgniarka i położna zamierzająca podjąć pracę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej obowiązana jest władać językiem polskim w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu.

Ustawodawca wymaga również, aby aplikant dostarczył dokument potwierdzający znajomość języka polskiego. Jednocześnie zaznaczam, iż nie istnieją przepisy wykonawcze, regulujące tę kwestię. Ustawodawca nie wskazuje ani organu upoważnionego do wydania takiego dokumentu ani procedury przeprowadzania ewentualnych egzaminów.

Z uwagi na powyższe, okręgowa izba pielęgniarek i położnych winna skierować aplikanta do instytucji zajmującej się prowadzeniem kursów języka polskiego, bądź wydającej certyfikaty jego znajomości. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż znajomość języka polskiego, jest ważnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo pacjenta. Instytucjami, które prowadzą tego typu działalność są uczelnie wyższe posiadające wydziały polonistyki.

Istnieje również możliwość złożenia egzaminu z j. polskiego przed Państwową Komisją poświadczania znajomości Języka Polskiego jako Obcego. Więcej informacji na temat procedury przystąpienia do egzaminu na stronie internetowej Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej.

3. Zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki, położnej na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym dotychczas wykonywał zawód

Powyższy wymóg dotyczy wyłącznie osób, które wykonywały zawód pielęgniarki w państwie pochodzenia. Wskazany dokument nie jest wymagany od osób, które po uzyskaniu dyplomu nie podjęły pracy w zawodzie pielęgniarki. Niniejszy dokument powinien być wydany przez uprawnione władze państwa macierzystego oraz przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego.

4. Zaświadczenie odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu

W przypadku powyższego dokumentu, Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych winna rozpatrywać każdy przypadek jednostkowo, uwzględniając regulacje prawne obowiązujące w państwie pochodzenia wnioskodawcy. W sytuacji, gdy w rodzimym państwie aplikanta nie istnieje samorząd zawodowy a sprawy związane z odpowiedzialnością zawodową

rozpatrywane są przez sądy powszechne, dokumentem właściwym będzie zaświadczenie o niekaralności.

Do dokumentu dostarczonego przez pielęgniarkę lub położną powinno zostać dołączone tłumaczenie przysięgłe zaświadczenia. Termin ważności niniejszego dokumentu wynosi 3 miesiące od dnia wydania.

5. Dyplom ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej lub odpowiednio polskiej szkoły położnych bądź uzyskany w innym państwie dyplom uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędny, zgodnie z odrębnymi przepisami - Uznawalność wykształcenia uzyskanego za granicą

W związku z informacją przesłaną przez Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Departament Pielęgniarek i Położnych w Ministerstwie Zdrowia, pragnę poinformować, iż zmianie uległy zasady uznawania dyplomów szkół pielęgniarskich i położniczych, uzyskane w państwach innych niż państwa członkowskie Unii Europejskiej. W chwili obecnej wszystkie dyplomy potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych pielęgniarki lub położnej mogą zostać uznane wyłącznie w drodze nostryfikacji.

5.1. Dyplomy ukończenia szkół wyższych

Dyplomy ukończenia studiów wyższych, potwierdzające posiadanie kwalifikacji w zawodach pielęgniarki i położnej uzyskane w wyżej wymienionych państwach mogą zostać uznane wyłącznie w procedurze nostryfikacji, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów wyższych uzyskanych za granicą (Dz. U. z 2006r. Nr 37 poz. 255 ze zm.).

Nostryfikacji dyplomu ukończenia studiów wyższych uzyskanego za granicą dokonuje rada jednostki organizacyjnej uczelni, uprawnionej do nadawania stopnia doktora określonej dziedziny nauki lub dziedziny sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych odpowiadających kierunkowi studiów wyższych, którego ukończenie potwierdzono dyplomem uzyskanym za granicą.

Osoba ubiegająca się o nostryfikację dyplomu ukończenia studiów wyższych uzyskanego za granicą, wnosi do wybranej rady podanie wraz z następującymi załącznikami:

1) oryginałem dyplomu uzyskanego za granicą;

2) kopią świadectwa szkolnego, świadectwa dojrzałości lub dyplomu ukończenia studiów wyższych, na podstawie którego kandydat został przyjęty na studia zakończone wydaniem dyplomu uzyskanego za granicą, o uznanie którego się ubiega;

3) życiorysem w języku polskim;

4) oświadczeniem, że dyplom uzyskany za granicą nie stanowił dotychczas przedmiotu postępowania nostryfikacyjnego w żadnej polskiej uczelni.

Rada może zażądać:

1) legalizacji dyplomu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej urzędującego w państwie, w którym został uzyskany dyplom, lub przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsularne państwa, w którego systemie edukacji działa instytucja, która wydała dyplom, z zastrzeżeniem ust. 4;

2) przedstawienia dokumentów stwierdzających przebieg studiów, w szczególności indeksu, arkusza ocen, suplementu do dyplomu lub przedstawienia pracy dyplomowej;

3) tłumaczenia na język polski dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, oraz dokumentów stwierdzających przebieg studiów, o których mowa w pkt 2, sporządzonego lub poświadczonego przez właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub przez tłumacza przysięgłego wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości.

Postępowanie nostryfikacyjne kończy się uchwałą rady w sprawie uznania dyplomu uzyskanego za granicą za równorzędny z dyplomem ukończenia studiów wyższych uzyskanym w kraju.

Wnioskodawca winien dostarczyć do okręgowej rady pielęgniarek i położnych kopię niniejszej uchwały wraz a oryginałem do wglądu.

5.2. Dyplomy ukończenia szkół średnich

Dyplomy ukończenia szkół średnich potwierdzające posiadanie kwalifikacji w zawodach pielęgniarki i położnej uzyskane w wyżej wymienionych państwach mogą zostać uznane również wyłącznie w procedurze nostryfikacji na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą (Dz. U. z 2006r. Nr 63 poz. 443).

Zgodnie z zapisami wskazanego rozporządzenia, nostryfikacji świadectw uzyskanych za granicą dokonuje kurator oświaty, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o nostryfikację, a w przypadku braku takiego miejsca - kurator oświaty właściwy ze względu na siedzibę instytucji, w której osoba zamierza złożyć świadectwo uzyskane za granicą.

Osoba ubiegająca się o nostryfikację świadectwa uzyskanego za granicą składa wniosek o przeprowadzenie nostryfikacji wraz z oryginałem świadectwa albo jego duplikatem zalegalizowanym przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej urzędującego w państwie, w którym został wydany dokument, z zastrzeżeniem ust. 3, oraz oświadczeniem, że świadectwo to nie stanowiło dotychczas przedmiotu postępowania nostryfikacyjnego w Polsce.

Po stwierdzeniu spełnienia przez osobę ubiegającą się o nostryfikację świadectwa uzyskanego za granicą określonych w rozporządzeniu warunków, organ nostryfikacyjny wydaje zaświadczenie, w którym określa w szczególności:

1) nazwę lub numer świadectwa uzyskanego za granicą;

2) pełną nazwę i siedzibę instytucji, która wydała świadectwo uzyskane za granicą;

3) nazwę państwa, w którego systemie edukacji działa instytucja, o której mowa w pkt 2;

4) imię i nazwisko osoby, która uzyskała świadectwo za granicą, oraz datę i miejsce jej urodzenia;

5) nazwę polskiego świadectwa ukończenia szkoły, polskiego świadectwa dojrzałości lub polskiego dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, z którym organ nostryfikacyjny uznał za równorzędne świadectwo uzyskane za granicą.

W przypadku uznania świadectwa uzyskanego za granicą za równorzędne świadectwu ukończenia polskiej szkoły publicznej prowadzącej kształcenie ogólnozawodowe albo zawodowe, w zaświadczeniu określa się odpowiednio nazwę profilu ogólnozawodowego albo nazwę zawodu. Zaświadczenie jest ważne łącznie z oryginałem świadectwa uzyskanego za

granicą albo jego duplikatem.

W związku z powyższym, wnioskodawca winien dostarczyć do okręgowej rady pielęgniarek i położnych kopię wskazanego zaświadczenia wraz z dyplomem oraz oryginałem do wglądu.

6. Pełną zdolność do czynności prawnych

Dokumentem poświadczającym pełną zdolność do czynności prawnych jest stosowne oświadczenie wnioskodawcy.

7. Stan zdrowia

Stan zdrowia winien zostać potwierdzony aktualnym zaświadczeniem lekarskim wydanym przez polskiego lekarza.

8. Staż podyplomowy

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 6 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, jednym z wymagań, które obowiązany jest spełniać cudzoziemiec starający się o prawo wykonywania zawodu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej jest odbycie 12 miesięcznego stażu w zakładzie opieki zdrowotnej.

Na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, okręgowa rada pielęgniarek i położnych może przyznać cudzoziemcowi niebędącemu obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, który spełnia warunki określone w art. 11 ust. 2 pkt 2, 4 i 5 (posiada dyplom ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej lub odpowiednio polskiej szkoły położnych bądź uzyskany w innym państwie dyplom uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędny, zgodnie z odrębnymi przepisami, posiada pełną zdolność do czynności prawnych, posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu), ograniczone prawo wykonywania zawodu na czas odbycia stażu podyplomowego lub kształcenia podyplomowego.

Zarówno w art. 13 ust 1 pkt 8 jak i w art. 13 ust 3 ustawodawca używa określenia „staż podyplomowy”. Z uwagi na powyższe wydaje się, iż w przypadku stażu odbywanego przez cudzoziemców w sposób analogiczny zastosowanie będą miały przepisy dotyczące odbywania stażu podyplomowego przez absolwentów polskich szkół pielęgniarek i położnych.

II. Przyznanie prawa wykonywania zawodu na podstawie art. 13 ust 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej

Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca o zawodach pielęgniarki i położnej (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.) Okręgowa rada pielęgniarek i położnych może przyznać prawo wykonywania zawodu osobie nieposiadającej zezwolenia na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej, która spełnia warunki:

1) włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej,

2) przedstawił zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki, położnej

na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym dotychczas

wykonywał zawód,

3) przedstawi zaświadczenie odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu.

Wydaje się, iż u podstaw ratio legis wskazanego wyżej przepisu leżała chęć zapewnienia przez ustawodawcę uproszczonej w stosunku do art. 13 ust 1 procedury przyznania prawa wykonywania zawodu osobom z odpowiednio wysokim, często specjalistycznym wykształceniem, z dużym doświadczeniem zawodowym oraz nieposzlakowaną opinią.

Wskazana wyżej uproszczona procedura powinna być stosowana w drodze wyjątku i w sposób ostrożny, tylko w sytuacjach nie budzących najmniejszych wątpliwości. Tak jak zostało to wskazane, argumentami przemawiającymi za zastosowaniem takiej procedury winny być wysokie kwalifikacje poparte odpowiednim wykształceniem, odpowiedni staż zawodowy oraz nieposzlakowana opinia.

Wydaje się, iż przy stosowaniu procedury wynikającej z art. 13 ust 1. ustawy o zawodach, analogiczne zastosowanie znajdą regulacje Kodeksu Postępowania Administracyjnego odnoszące się do procedury wydawania decyzji o charakterze uznaniowym, a zwłaszcza art. 77 § 1 kpa. Podkreślić należy zatem iż zgodnie z wyrokiem NSA SA 234/81 ONSA 1981/23,

„(…)uznaniowy charakter decyzji organu administracji państwowej nie zwalnia tego organu od obowiązku wszechstronnego zebrania i zbadania materiału dowodowego, całkowitego wyjaśnienia sprawy i wydania decyzji przekonującej pod względem prawnym i faktycznym.”

III. Udzielanie świadczeń pielęgniarskich i położniczych na podstawie art. 14 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 5 lipca o zawodach pielęgniarki i położnej (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.) pielęgniarka, położna o odpowiednio wysokich kwalifikacjach, nie posiadająca prawa wykonywania zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej, ale posiadająca to prawo w innym państwie, może brać udział w naradzie pielęgniarskiej oraz udzielać świadczeń wymienionych w art. 4 lub w art. 5 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, których potrzeba wynika z narady, jeżeli została zaproszona przez:

1) szpitale lub medyczne instytuty naukowo-badawcze,

2) Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych lub właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych

IV. Uwagi końcowe

Należy podkreślić, iż zgodnie z przytoczonym wyżej art. 13 ustawy z dnia 5 lipca o zawodach pielęgniarki i położnej (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.), przyznanie prawa wykonywania zawodu cudzoziemcom, odbywa się na zasadzie fakultatywności. Dlatego też wszelkie decyzje dotyczące stwierdzenia bądź odmowy stwierdzenia prawa wykonywania zawodu winny uwzględniać jednostkową sytuację faktyczną i prawną wnioskodawcy oraz w szczególności odpowiadać zadaniom samorządu określonym w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. z 1991 r. Nr 41, poz. 178 ze zm.)

V. Przydatne kontakty

www.buwiwm.edu.pl

www.izbapiel.org.pl

www.mz.gov.pl